Παραχώρηση επικυρωμένου εισιτηρίου στο μετρό

Εδώ και μερικούς μήνες έχει παρατηρηθεί η πρακτική της παραχώρησης επικυρωμένων εισιτηρίων του μετρό από επιβάτες που δεν εξάντλησαν τα 90 λεπτά χρήσης της υπηρεσίας, προς τους επιβάτες που εισέρχονται στις εγκαταστάσεις του μετρό.

Η Αττικό Μετρό Α.Ε. "απάντησε", τυπώνοντας στην πίσω πλευρά των εισιτηρίων τα εξής:

"Η παραχώρηση και αποδοχή επικυρωμένου εισιτηρίου, καθώς και η προτροπή παραχώρησης απαγορεύεται και τιμωρείται από το νόμο (Π.Κ. ΆΡΘ.186.2 & 392)."

Ας δούμε τι λένε αυτά τα δύο άρθρα του Ποινικού Κώδικα:

Άρθρο 186 - Πρόκληση και προσφορά για την εκτέλεση κακουργήματος ή πλημμελήματος

1. Όποιος προκαλεί ή παροτρύνει με οποιονδήποτε τρόπο κάποιον να διαπράξει ορισμένο κακούργημα, καθώς και όποιος προσφέρεται ή αποδέχεται τέτοια πρόκληση ή προσφορά, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών.

2. Όποιος προκαλεί ή παροτρύνει με οποιονδήποτε τρόπο κάποιον να διαπράξει ορισμένο πλημμέλημα, καθώς και όποιος προσφέρεται γι' αυτό και όποιος αποδέχεται τέτοια πρόκληση ή προσφορά, τιμωρείται με την ποινή που προβλέπεται για το σχεδιαζόμενο πλημμέλημα ελαττωμένη κατά το άρθρο 83. Για την ποινική δίωξη του αδικήματος αυτού, απαιτείται έγκληση του προσώπου κατά του οποίου σχεδιαζόταν η τέλεση του πλημμελήματος, αν το υπό εκτέλεση πλημμέλημα διώκεται κατ' έγκληση.

3. Οι ποινές των προηγούμενων παραγράφων επιβάλλονται αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.

Άρθρο 392 - Δόλια αποδοχή παροχών

1. Όποιος με την πρόθεση να μην καταβάλλει αντίτιμο παίρνει για άμεση κατανάλωση τρόφιμα ή ποτά ή δέχεται την παροχή καταλύματος ή υπηρεσιών, των οποίων το αντίτιμο είναι άμεσα πληρωτέο κατά τις συνήθειες των συναλλαγών, τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι τριών μηνών.

2. Η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση.

Το άρθρο 186.2 αφορά αυτόν που προσφέρει το εισιτήριο, ενώ το άρθρο 392 αυτόν που δέχεται να χρησιμοποιήσει επικυρωμένο εισιτήριο.

To  μεγάλο ζήτημα δημιουργείται από το γεγονός ότι όποιος αγοράζει ένα εισιτήριο έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες για 90 λεπτά, οπότε αν τις χρησιμοποίησε για λιγότερα λεπτά, δεν χάνει φυσικά τα δικαιώματά του πάνω στο εισιτήριο. Ωστόσο, οι "συνήθειες των συναλλαγών" είναι ένας όρος που αναφέρεται στο ίδιο το άρθρο 392 κι αυτό επαναφέρει όλη τη σχετική συζήτηση που είχε ξεκινήσει στο αναΜόρφωση - Συνιστολόγιο.

Το ζήτημα όμως δεν έχει κλείσει. Οι "συνήθειες των συναλλαγών" είναι ότι καθένας αγοράζει το εισιτήριο του. Είναι όμως οι συνήθειες των συναλλαγών κάτι στατικό; Όχι, βέβαια.

Εάν πιω από το ποτό ενός φίλου μου σε ένα μπαρ, δεν θα διωχθώ με το άρθρο 392 ΠΚ, αφού ο φίλος έχει πληρώσει για το ποτό του.

Το νόημα του 392 ΠΚ είναι ότι κάποιος πρέπει να τιμωρείται όταν μπαίνει στο Μετρό χωρίς καθόλου εισιτήριο. Ο νόμος δεν ενδιαφέρεται για το ποιος και γιατί του έδωσε ένα επικυρωμένο και χρονικά έγκυρο εισιτήριο.

Εξάλλου οι συνήθειες των συναλλαγών είναι κάτι που μεταβάλλεται. Το κίνημα των "Ρομπεν των εισιτηρίων" υποστηρίζει μια συμβολική πράξη, η οποία αποτελεί μέσο διαμαρτυρίας για την ολοένα αυξανόμενη τιμή των εισιτηρίων. Είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κανείς με αυτή τη μορφή διαμαρτυρίας, αφενός είναι ένας θεμιτός λόγος για να διαμαρτύρεται κανείς κι αφετέρου το Μετρό δεν χάνει χρήματα που θα έπρεπε να έχει:

ή πουλάει την υπηρεσία το Μετρό για 90 λεπτά ή ΔΕΝ την πουλάει για 90 λεπτά.

Ως πράξη διαμαρτυρίας που συμβαίνει σε δημοσιότητα εμπίπτει λοιπόν στην ελευθερία της έκφρασης και γι' αυτό κάθε σχετικός περιορισμός θα πρέπει να προβλέπεται με σαφήνεια από το νόμο.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση και μόνο που υπάρχουν τόσες αμφιβολίες για την εφαρμογή αυτής της ποινικής διάταξης, κανονικά θα πρέπει να θεωρηθεί ανεφάρμοστο το 392 Π.Κ. , λόγω του κλασικού δόγματος του ποινικού δικαίου ότι κάθε φορά που υπάρχει αμφιβολία δεν πρέπει να υπάρχει ενοχή.